«Θέλω να ξεχάσω μα δεν μπορώ», μια φράση που ακούγεται συχνά από άτομα που αδυνατούν να «κόψουν» τον ομφάλιο λώρο με το παρελθόν τους και να υπογράψουν ένα νέο συμβόλαιο, με προσωπική βούληση πλέον, για την πορεία της ζωής του. Η αμοιβαία σύνδεση των γενετικών και περιβαλλοντικών στοιχείων επιδρούν στο άτομο, δομώντας το «εγώ» τους, ως μια άτυπη διαθήκη, που η επιλογή της αποδοχής ή της αποποίησης αυτής της κληρονομιάς είναι μια δύσκολη ψυχολογική διεργασία. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες, τα γονίδια, η ανατροφή και τα παιδικά βιώματα δεν είναι κατασκευάσματα του ίδιου του ατόμου αλλά αποτελέσματα εξωτερικών παραγόντων, που ο ίδιος ο άνθρωπος δεν μπορεί συχνά να παρέμβει. Έτσι, κάποιο άτομο που γεννιέται στον Αμαζόνιο, επί παραδείγματι, φέρει διαφορετικά χαρακτηριστικά από κάποιον που γεννιέται στη Βόρεια Αμερική.
Το άτομο από την πρώτη στιγμή της σύλληψης του, δομεί τα χαρακτηριστικά του τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Αυτά τα στοιχεία της προσωπικότητας καθιερώνονται στην συνέχεια μέσα από την επιρροή του οικογενειακού πλαισίου και των πρώτων διαπροσωπικών σχέσεων του ατόμου. Έτσι λοιπόν, καταλήγουμε να μιλάμε για τις λεγόμενες «επίπλαστες προσωπικότητες». Ο παιδικός εαυτός δηλαδή, αποτελεί σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες ένα ψευδές κατασκεύασμα, αφού είναι κυρίως καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση των γονεικών παραγόντων.
Η εσωτερική πάλη για την αναγνώριση του αληθινού εαυτού
Πολλοί άνθρωποι αναλαμβάνουν ένα υψηλό ψυχικό κόστος, καθώς προσπαθούν να αναγνωρίσουν τον πραγματικό εαυτό τους, να διαχωρίσουν τις δικές τους συμπεριφορές από τους άλλους, τον αληθινό εαυτό τους από εκείνον των γονιών τους. Πρόκειται για μια ψυχικά επώδυνη διαδικασία, καθώς πολλά άτομα βιώνουν μια εσωτερική πάλη στην προσπάθεια τους να αναγνωρίσουν το «εγώ» τους και αυτό που πραγματικά θέλουν να κάνουν στη ζωή τους. Για παράδειγμα, η Κωνσταντίνα 21 ετών, εξωτερικά ίδια με την εικόνα του πατέρα της ενώ εσωτερικά φέρει πολλά στοιχεία από τη προσωπικότητα της μητέρας της. Ένα κορίτσι που είχε μεγαλώσει μέσα σε μία πατριαρχική οικογένεια, με αδιαπέραστα όρια και αυταρχικότητα. Ο πατέρας συναισθηματικά παγερός, αδιάλλακτος και ανείπωτα σκληρός, ενώ η μητέρα, υποταγμένη στις συζυγικές της απαιτήσεις παραβλέποντας συχνά τις δικές της ανάγκες και του παιδιού της, έρμαιο του συζυγικού της ρόλου. Η ανάγκη της Κωνσταντίνας να ξεφύγει από τις αναμνήσεις των παιδικών της βιωμάτων, την οδηγούν να ταλαντεύεται ανάμεσα στο γονεικό δίπολο της «υποταγής» και του «αυταρχισμού». Ως αποτέλεσμα των ψυχολογικών εμπειριών και της κληρονομικότητας, μέσα από μια υποσυνείδητη διεργασία παιδικών βιωμάτων και γνωστικών ρόλων των γονέων της, ως ενήλικη πλέον, επιλέγει έναν τρόπο ζωής χωρίς κανένα φραγμό, όπου η υποταγή με τον αυταρχισμό μπορούν να φλέρταραν. Έτσι, η παθητικότητα μιας μητέρα ή η αυταρχικότητα ενός πατέρα μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε μια αναρχικότητα μέσα και έξω και σε ένα μπλοκάρισμα συναισθημάτων στην ενήλικη ζωή, χωρίς να είναι επιλογή του. Σε μια γνωστική διαδικασία, το άτομο ενδέχεται τις αντιλήψεις του παρελθόντος να τις μετουσιώσει σε μεταμοντέρνες αντιλήψεις του για το αύριο.
Υπάρχουν άνθρωποι που καταφέρνουν να αποδεσμευτούν από το παρελθόν τους;
Η ολοκληρωτική απαλλαγή από το χθες και από καταστάσεις που βιώθηκαν στο παρελθόν δεν είναι εύκολη, διότι το άτομο έχει μυηθεί σε ένα συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς και λειτουργίας. Κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπο με μία νέα κατάσταση, ασυνείδητα ενεργοποιείται το «χτισμένο» επί χρόνια μοτίβο ζωής του. Η προσκόλληση των ανθρώπων στο παρελθόν τους δημιουργεί ένα λανθασμένο αίσθημα ασφάλειας, καθώς το άτομο έχει συνηθίσει να δέχεται συγκεκριμένες συμπεριφορές από τους γύρω του (γονείς, φίλους, συντρόφους, συνάδελφους κ.ά.) που του είναι πλέον οικείες. Επομένως, η αλλαγή απαιτεί μεγάλο ψυχικό σθένος, καθώς πρόκειται για μια χρονοβόρα και ακανθώδη διαδικασία. Βέβαια, ένα άτομο που θα επιχειρήσει συνειδητά μια ψυχική αποδέσμευση από το παρελθόν, μπορεί να τα καταφέρει, διότι η αναγνώριση του προβλήματος και η επιθυμία απαλλαγής είναι τα πιο σημαντικά κίνητρα για την αποδέσμευση. Είναι σημαντικό ωστόσο να γνωρίζει κάποιος το πως μπορεί να αποδεσμευτεί από το παρελθόν και το ότι πρέπει πρώτα να το αποδεχτεί και να συμφιλιωθεί μαζί του. Όσο παράδοξο και εάν ακούγεται, εάν κάποιος δεν «τιμήσει» το χθες δεν θα φτάσει αλώβητος στο σήμερα. Πολλοί φοβούνται ή αρνούνται να μιλήσουν για τα παιδικά τους τραύματα. Ωστόσο, η αναβίωση και η συνειδητοποίηση αυτών, βοηθά στην απελευθέρωση, ενώ η κάλυψή τους οδηγεί στο θωρακισμό και στον καταναγκασμό της επανάληψης.
Κάποιοι άνθρωποι ενώ θέλοντας να αλλάξουν τρόπο ζωής, σκέψης, πράξης και το αξιακό τους σύστημα, νιώθουν αμέτρητες ενοχές διότι αισθάνονται υπαίτιοι για τα αποτελέσματα που θα φέρει η δική τους αλλαγή ενδεχομένως στους άλλους. Έτσι, συχνά αυτό το ενοχικό σύνδρομο λειτουργεί ως μια συμπεριφορά μίσους προς τους ίδιους, καταστρέφοντάς τον ίδιο τον εαυτό τους (π.χ. διατροφικές διαταραχές, άγχος, αλκοολισμός, κατάθλιψη κ.ά).
Η ακλόνητη επιρροή του χθες
Κάθε άτομο αποφασίζει αυτόβουλα, εάν θέλει να παραμείνει έρμαιο του παλιού εαυτού του ή εάν θέλει να ανακαλύψει τον αλλοτινό του. Κάποιοι δικαιολογούν μια συμπεριφορά τους (π.χ. παθητική, επιθετική, παραβατική, αποκλίνουσα κ.ά), ως απόρροια των παιδικών τους βιωμάτων. Μια τέτοια ερμηνεία όμως από τους ίδιους ενισχύει περισσότερο μια ψυχολογικά λανθάνουσα ασφάλεια παρά μια ευσυνείδητη σκέψη. Για ορισμένα άτομα είναι εύκολη οδός να επιρρίπτουν ευθύνες στους «σημαντικούς άλλους» της ζωή τους (μπαμπά, μαμά, δάσκαλοι κτλ), αποποιούμενοι την προσωπική του επιλογή. Όμως αυτή η στάση ενέχει παγίδες, αφού δε αφήνει το άτομο να δει τον καθαρό εαυτό του και να μάθει ποιος στα αλήθεια είναι. Ο Χόρχε Μπουκάι επεξηγεί αυτή την νωχελική επιλογή μέσα από μία ιστορία. «Στο τσίρκο όλοι μας έχουμε αναρωτηθεί πως ένας τεράστιος ελέφαντας μένει δεμένος από ένα μικρό παλούκι, το οποίο δε τον εμποδίζει στην πραγματικότητα να δραπετεύσει». Επομένως, γιατί ο ελέφαντας δεν αντιστέκεται; Η ανωτέρω στάση του ζώου για πολλούς μεταφράζεται, ως αποτέλεσμα εκπαίδευσης και τιθάσευσης. Στην πραγματικότητα όμως, ο ελέφαντας συμμορφώθηκε σε μια κατάσταση έπειτα από μία συνεχόμενη ματαίωση. Παθητικοποιήθηκε και παραιτήθηκε εξαιτίας μιας παιδικής επαναλαμβανόμενης αποτυχίας. Δηλαδή, ως μωρό προσπαθούσε να ξεφύγει όμως η αλυσίδα τότε δεν τον άφηνε. Έτσι, μεγάλωσε με την πεποίθηση ότι δεν είναι ικανός για κάτι άλλο. Τον ίδιο συνειρμό ακολουθούν και οι άνθρωποι, οι οποίοι ζουν υποκινούμενοι από την ανάμνηση ενός ψευδούς εαυτού και φοβούμενοι να ξαναπροσπαθήσουν να κερδίσουν αυτό που τους ανήκει, την ελευθερία τους ή τον πραγματικό εαυτό τους. Επομένως, όσο επιβλαβές ψυχικά και αν ήταν για έναν άνθρωπο οι εμπειρίες του παρελθόντος με κάτι καλό τον τροφοδότησαν, με τη δημιουργία της ύπαρξής του και μόνο. Άρα ενεργοποιηθείτε και μην αφήνετε τις ανοχύρωτες αναμνήσεις του παρελθόντος να σας υπονομεύουν το παρόν σας.
TIPS:
· Μη φοβάστε να μιλήσετε για τα παιδικά σας τραύματα, είναι λυτρωτικό όχι υποτιμητικό και απελευθερώνει από τις όποιες ενοχές.
· Η αναβίωση και η συνειδητοποίηση προβληματικών καταστάσεων του παρελθόντος, βοηθά στην αποδέσμευση, ενώ η κάλυψή τους οδηγεί στον καταναγκασμό της επανάληψης.
· Το παρελθόν έφυγε όσα και όποια κατάλοιπα και αν άφησε. Οι σκιές του μένουν ζωντανές και θα μένουν ενεργές μέχρι εσείς να επιλέξετε να τις μονώσετε και να ζήσετε το «τώρα», χωρίς τις υποταγές του «χθες».
· Τερματισμός της εσωτερικής πάλης. Ξεφεύγουμε από το παρελθόν σημαίνει να ακούσουμε την εσωτερική φωνή μας, μακριά από πεποιθήσεις και καταπιεσμένα συναισθήματα, επιτρέποντας την αλλαγή της νοητικής μας στάσης και την αντικατάσταση των παλιών βιωμάτων με νέες σκέψεις και συμπεριφορές, πρώτα σε ψυχικό επίπεδο και μετά στην καθημερινότητά μας.
· Κάθε άσχημο βίωμα του παρελθόντος που δεν εκτονώνεται, δημιουργεί εσωτερική κόπωση τόσο ψυχική όσο και σωματική.
· Επιτυχία στη ζωή είναι να βρεις τον πραγματικό εαυτό σου και οι άλλοι να σ’ αγαπούν επειδή είσαι ο εαυτός σου.
· Το παρελθόν πέρασε, το παρόν είναι σε ισχύ, το μέλλον το δημιουργούμε!
Comments