Οικονομική κρίση και διαζύγιο: Ενδυναμώνει ή εγκλωβίζει το ζευγάρι;
Η οικονομική κρίση έχει φέρει πολλά ζευγάρια στα πρόθυρα του διαζυγίου. Ωστόσο η απόφαση να λύσει πλέον κάποιος τα δεσμά του γάμου είναι σε συνάρτηση και μιας επώδυνης οικονομικής κατάστασης. Πέραν των έντονων οικονομικών προβλημάτων που περνούν πολλές οικογένειες στην Ελλάδα, στα περισσότερα ζευγάρια, δημιουργούνται και έντονα ψυχικά προβλήματα, με το αίσθημα της μειονεξίας και της ανασφάλειας να κυριαρχεί, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές ανάγκες. Ακόμα και σύζυγοι που πλέον δεν έχουν κανέναν συναισθηματικό δεσμό, βυθισμένοι στα υπαρξιακά και τα οικονομικά τους προβλήματα, προτιμούν να συντηρούν ένα γάμο παρά να προβούν σε ένα διαζύγιο που θα τους εξοντώσει οικονομικά. Πως γίνεται μέσα σε μια οικονομικο-κοινωνική ρευστότητα πολλά ζευγάρια να μην επιλέγουν είτε τη δραστική λύση του χωρισμού είτε την προσπάθεια άρσης του αδιεξόδου της σχέσης τους; Πώς το συγκρουσιακό κλίμα του ζευγαριού επηρεάζει τα παιδιά; Η οικονομική δυσχέρεια φέρνει τα ζευγάρια πιο κοντά ή τα εξαναγκάζει στον υπέρμετρο συμβιβασμό;
Η οικονομική κρίση σώζει τους γάμους …
Ο φόβος της ανεργίας, το άγχος των περικοπών αλλά και το γεγονός ότι και οι δυο μαζί μπορούν να ανταπεξέλθουν καλύτερα τη δύσκολη καθημερινότητα, κρατούν «ενωμένα» αρκετά ζευγάρια, ενώ η οικονομική ανασφάλεια αποτελεί την σανίδα σωτηρίας για τον γάμο τους. Η κάθετη πτώση των αιτήσεων διαζυγίων που παρατηρείται το τελευταίο χρονικό διάστημα, αποδεικνύει ότι όλο και περισσότερα ζευγάρια επιλέγουν να παραμείνουν μαζί, αφήνοντας στο περιθώριο τις διαφορές τους, φοβούμενοι τις οικονομικές επιπτώσεις ενός ενδεχόμενου διαζυγίου. Έρευνες έχουν δείξει ότι όσο περισσότερο οικονομικά ανεξάρτητη αισθανόταν μια γυναίκα τόσο πιο εύκολα έφτανε στον χωρισμό. Σήμερα, η μείωση των διαζυγίων μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα θετικά επακόλουθα της οικονομικής κρίσης. Η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία και η αδυναμία ενός ομαλού συζυγικού βίου, αποτελούν τις κύριες αιτίες που προκαλούν τριβές στα ζευγάρια, οικογενειακές συγκρούσεις και οδηγούν σε αδιέξοδα συνύπαρξης. Βέβαια η λαϊκή ρήση «η φτώχια φέρνει γκρίνια και η γκρίνια χωρισμό» έχει αντικατασταθεί στις μέρες μας με το «η οικονομική κρίση φέρνει συμβιβασμό». Από την άλλη όψη του νομίσματος, πολλά ζευγάρια δεν αποφασίζουν να προχωρήσουν σε γάμο θεωρώντας ότι η δημιουργία οικογένειας υπό τις σημερινές δυσμενείς συνθήκες, δηλαδή ανεργία, μείωση μισθών και αβέβαιο μέλλον, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα που θα καταλήξει σε αποτυχία. Έτσι, πολλά νέα ζευγάρια συζούν χωρίς να κάνουν παιδιά. Μπορεί η οικονομική κρίση να σώζει τους ήδη υπάρχοντες γάμους ωστόσο, σε μια παρατεταμένη οικονομική κρίση ζευγάρια που δεν έχουν γερές συναισθηματικές βάσεις είναι πιθανόν να οδηγηθούν σε μια εξωτερίκευση του θυμού, που φεύγει πλέον από τη λεκτική επιθετικότητα για να εκφραστεί με την εκδήλωση βίαιων πράξεων μέσα στο γάμο.
Η οικονομική κρίση χτυπάει το ρόλο του άνδρα
Οι άντρες είναι εκείνοι, που πλήττονται ίσως περισσότερο από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Ακόμα και σήμερα, στην ελληνική κοινωνία. ο άντρας εξακολουθεί να θεωρείται ο «ισχυρός», «αυτός που πρέπει να προστατεύει και να συντηρεί την οικογένεια». Αυτό είναι ένα βαρύ ψυχικό και υπαρξιακό φορτίο για τον σύζυγο που απολύεται, καθώς δεν χάνει μόνο τη δουλειά του αλλά και μέρος της ταυτότητάς και της αυτό-αξίας του. Επιβαρυντικός παράγοντας για την ψυχική του υγεία άνδρα είναι ότι ο ρόλος του ισχυρού προστάτη της οικογένειας δεν του επιτρέπει να μιλήσει για τα προβλήματά του ούτε στα πρόσωπα της οικογένειας του, πόσο μάλλον σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Στην σημερινή οικονομική δύνη, ο άντρας είναι εγκλωβισμένος στο ρόλο του ισχυρού που η κοινωνία του προσάπτει. Ωστόσο, η μη παραδοχή των προβλημάτων, των φόβων, των ανησυχιών είναι κάτι που καθηλώνει το άτομο σε μια επώδυνη ψυχοσωματική κατάσταση (ευερεθιστικότητα, θυμός, κρίσεις πανικού, βίαιες συμπεριφορές, κατάχρηση αλκοόλ κ.ά.). Η υιοθέτηση τέτοιων συμπεριφορών από πολλούς άνδρες, τις περισσότερες φορές προκαλεί σοβαρά προβλήματα στη σχέση τόσο με την σύζυγο του όσο και με τα παιδιά του. Πράγματι, πολλές μελέτες δείχνουν πως η απώλεια της εργασίας επιφέρει ψυχοσωματικές δυσλειτουργίες στα άτομο όμοιες με αυτές της απώλειας αγαπημένου προσώπου (πένθος, σοκ, άρνηση, δυσκολία αποδοχής).
Συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην οικογένεια
Είναι συχνό το φαινόμενο της εγκατάλειψη οικογενειακής στέγης ή της ψυχοπαθολογικής συμπεριφοράς (π.χ. αυτοκτονικού ιδεασμού) από άνδρες ή γυναίκες, μην μπορώντας να αντέξουν την οικονομική εξαθλίωση και την αδυναμία να συντηρήσουν την οικογένειά τους. Έχουμε πολλά παραδείγματα ανθρώπων που η απογοήτευση και η καταρράκωση του «εγώ» τους έχει οδηγήσει σε αυτοκτονίες. Μια άλλη συνέπεια της οικονομικής κρίσης στην οικογένεια είναι η συρρίκνωση του θεσμού του γάμου, με την καθυστέρηση ή αναβολή γάμων εξαιτίας της οικονομικής ανασφάλειας των νέων ζευγαριών. Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της οικονομικής κρίσης είναι το φαινόμενο της «γονεοποίησης» των παιδιών. Όλο και περισσότερα παιδιά αναγκάζονται να αναλαμβάνουν το ρόλο των γονιών τους, δημιουργώντας μια σύγχυση των οικογενειακών ρόλων και των προτύπων. Στις μέρες μας πολλά παιδιά λόγω των άσχημων οικονομικών συνθηκών που βιώνουν, ενηλικιώνονται γρηγορότερα, εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευσή τους για οποιαδήποτε εργασία, λαμβάνοντας έτσι έναν γονεϊκό ρόλο είτε ως παρηγορητής είτε ως προστάτης της οικογένειας. Επίσης, η οικονομική ανασφάλεια έχει ως αποτέλεσμα πολλά ζευγάρια να διαβιούν κάτω από την ίδια στέγη, χωρίς ουσιαστικά να υφίσταται συναισθηματική ένωση, με άμεση συνέπεια την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας όλων των μελών της οικογένειας, (π.χ. έξαρση της οικογενειακής βίας, της κακοποίησης ανηλίκων κ.ά.). Η παρατεταμένη σύγκρουση του ζευγαριού που παραμένει μαζί, για να μπορεί να μοιράζεται τα έξοδα σε ένα ρευστό οικονομικό και συναισθηματικό τοπίο, έχει ολέθρια αποτελέσματα, όχι μόνο για την ψυχική ισορροπία και εξέλιξη των ίδιων αλλά ειδικά για τα παιδιά, τα οποία ενδεχομένως αργότερα να εξωτερικεύσουν το θυμό με επιθετικότητα, μαθησιακές δυσκολίες κατάθλιψη και αντικοινωνική συμπεριφορά.
TIPS:
· Αναθεωρήστε τη γνώμη σας για το έτερον ήμισυ, σκεφτείτε τα σημεία που σας έφεραν κοντά όταν γνωριστήκατε.
· Αρχίστε να κάνετε δραστηριότητες μαζί, όπως εκδρομές, σπορ, εθελοντικές δράσεις που μειώνουν τα συναισθήματα άγχους, φόβου και απελπισίας, ενώ αυξάνουν το αίσθημα της συντροφικότητας.
· Προσπαθήστε να αναθερμάνετε την σχέση σας με μικρές ανέξοδες εκπλήξεις στον/στην σύντροφό σας.
· Στηρίξτε ο ένας τον άλλο όχι μόνο οικονομικά αλλά και συναισθηματικά καθώς όλοι έχουν ανάγκη την τρυφερότητα και το ενδιαφέρον.
· Βάλτε κοινούς μικρούς στόχους, που μπορούν εύκολα να υλοποιηθούν π.χ. μια εκδρομή σε κοντινό προορισμό, ένα ταξίδι κ.ά.
· Γράψτε σε μια λίστα τις πραγματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο γάμο σας και σε μια δεύτερη τους κινδύνους που θεωρείτε ότι θα αντιμετωπίσετε αν προβείτε σε έναν χωρισμό. Θα σας βοηθήσει να αναλάβετε δραστικές αποφάσεις.
· Συμφιλιωθείτε με τις διαφορές σας, αναπτύξτε μια ειλικρινή επικοινωνία ώστε να λύσετε όσα προβλήματα ξεπερνιούνται ανώδυνα και αν εσείς δεν μπορείτε να τα ξεπεράσετε μόνοι σας, συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό ψυχολόγο.
· Αν όλα τα ανωτέρω δεν αποδώσουν και θεωρείτε ότι η σχέση σας έχει τελειώσει αλλά η οικονομική κατάσταση σας είναι δεινή και δεν επιτρέπει το διαζύγιο, τότε δείτε ο ένας τον άλλο ως συγκάτοικο, βάλτε κανόνες και όρια και κάνετε ο ένας τη ζωή του άλλου πιο εύκολη!
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα
Comments