Μια σύγχρονη Σειρήνα που γοητεύει, παρασύρει και συχνά εγκλωβίζει τα θύματα του σε ένα εικονικό κόσμο είναι η εξάρτηση από το διαδίκτυο. Ο εθισμός στο διαδίκτυο χτυπάει την πόρτα όχι μόνο στα παιδιά και στους εφήβους αλλά και στους ενήλικες καθώς το διαδίκτυο δεν αποτελεί μόνο μέσω μάθησης, ψυχαγωγίας αλλά και εργαλείο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Μάλιστα, με σχετική ευκολία μπορεί μια ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης, ένα chat room ή ένα διαδραστικό παιχνίδι να μετατραπεί σε ένα φανταστικό κόσμο, δίνοντας στο άτομο την ψευδαίσθηση του πρωταγωνιστή, με μια καινούργια ταυτότητα που μπορεί να διεκδικήσει για τον εαυτό του όσο δεν τόλμησε ποτέ. Στην Ελλάδα, τελευταίες έρευνες αποκαλύπτουν το ποσοστό εθισμού των εφήβων στο 8.2%, τοποθετώντας την χώρα μας μαζί με την Κίνα, την Ταιβάν και την Ν. Κορέα, στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εθισμού των εφήβων στο διαδίκτυο παγκοσμίως.
Διαδίκτυο – Συμπεριφορικός Εθισμός
Η σύγχρονες διαδικτυακές επικοινωνίες (facebook, tweter), τα διαδραστικά παιχνιδιών, η ευκολία προσβασιμότητα, η ανωνυμία, οδηγεί παιδιά και εφήβους στο σημείο να μην αντιλαμβάνονται πόση ώρα είναι στο Διαδίκτυο. Ο εθισμός στο διαδίκτυο αναγνωρίζεται πλέον ως μια μη λειτουργική συμπεριφορά του ατόμου σε επίπεδο συχνότητας και χρόνου, που συνοδεύεται από εκτροχιασμό της ομαλής καθημερινής λειτουργίας του. Το διαδίκτυο σήμερα, δίνει την δυνατότητα πρόσκαιρης ικανοποίησης συγκεκριμένων ψυχολογικών αναγκών ενός ατόμου. Για παράδειγμα, ο χρήστης μπορεί να ενσαρκώσει διαφορετικούς ρόλους, ηλικίες κλπ., καθώς και διαφορετικές ταυτότητες πίσω από την ανωνυμία του. Έρευνες έχουν δείξει ότι το διαδίκτυο, είναι δυνατό να αποτελέσει ακόμα και πεδίο εκτόνωσης της επιθετικότητάς. Φαίνεται πως το 20 έως 40% των παιδιών, παγκοσμίως, εμπλέκονται σε διαδικτυακό εκφοβισμό/θυματοποίηση (Cyber-bullying). Μάλιστα, έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις παιδιών που χρειάστηκαν να εισαχθούν στο νοσοκομείο εξαιτίας αφυδάτωσης ενώ άλλα έκλεβαν χρήματα από τους γονείς τους για να παίξουν σε ιντερνετ καφέ.
Προφίλ Εθισμένου στο Διαδίκτυο
Τα παιδιά και γενικότερα οι νέοι αποτελούν μια ευάλωτη ομάδα που μπορεί εύκολα να εθιστεί στο διαδίκτυο όπως π.χ. σε on-line παιχνίδια με πολλούς χρήστες, άμεσα μηνύματα, πορνογραφία και chat rooms. Σύμφωνα με τις Υπηρεσίες Εξάρτησης στον Υπολογιστή της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, τα παιδιά που είναι μοναχικά, λιγότερο δημοφιλή ή από οικογένειες όπου κανείς δεν είναι στο σπίτι για να μιλήσουν μετά το σχολείο είναι αυτά που έλκονται περισσότερο από τη δημιουργία μιας νέας ταυτότητας σε ηλεκτρονικές κοινότητες. Επίσης, οι φοιτητές λόγω της απουσίας γονεϊκής επιτήρησης καθώς και εσωστρεφείς άνδρες ή γυναίκες άγαμες, υψηλής πανεπιστημιακής μόρφωσης. Στην Ελλάδα τα μέχρι τώρα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι το προφίλ του εθισμένου αφορά αγόρια, κυρίως στα 15-16 έτη.
Επιδράσεις στην ψυχική υγεία
Οι επιδράσεις στην ψυχοσωματική υγεία εξαιτίας της πολύωρης έκθεσης στην οθόνη, της υπερβολικής ενασχόλησης παιδιών και εφήβων με τα διαδικτυακά παιχνίδια και τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης οδηγεί στην εμφάνιση ενός νέου μοντέλου αντικοινωνικών συμπεριφορών που εκφράζονται συχνά με την παρενόχληση, τον εκφοβισμό ή και τις αυτοκτονίες στο διαδίκτυο.
Δεν είναι λίγες άλλωστε οι περιπτώσεις που άτομα προκειμένου να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους, «επιλέγουν» να βυθιστούν στον cyberworld, προκαλώντας σοβαρές δυσλειτουργίες στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη ή στην επαφή τους με το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον (αντικοινωνική συμπεριφορά, κατάθλιψη, ευερεθιστικότητα). Η εξάρτηση από το Διαδίκτυο δεν εμφανίζεται ξαφνικά, ούτε όλα τα άτομα μπορούν να εθιστούν στο διαδίκτυο, ακόμα και αν στην αρχή ενθουσιαστούν ή «κολλήσουν», μετά από κάποιο χρονικό διάστημα μπορούν να ελέγξουν τη χρήση του. Τα άτομα που εθίζονται με τον κυβερνοχώρο, έχουν προγενέστερα ψυχολογικά ή συναισθηματικά προβλήματα (άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοπεποίθηση, κοινωνική φοβία, κ.α.) τα οποία προσπαθούν να ξεπεράσουν μέσω μιας διαδικτυακής επικοινωνίας και μιας εικονικής πραγματικότητας.
Θεραπεία
Σύμφωνα με έρευνες το 1/3 των παιδιών που είναι εθισμένα στο διαδίκτυο ανταποκρίνεται πολύ θετικά ειδικά όταν η εξάρτηση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Ο στόχος της θεραπείας τον ατόμων με εθισμό στο διαδίκτυο δεν πρέπει να είναι η πλήρης διακοπή της χρήσης του διαδικτύου, αλλά η χρήση του μέσου με παραγωγικό, υγιή και ελεγχόμενο τρόπο. Η θεραπεία απεξάρτησης από το διαδίκτυο εξελίσσεται σε τρεις φάσεις, η πρώτη φάση είναι αυτή της κινητοποίησης, η δεύτερη της ψυχολογικής απεξάρτησης και η τρίτη της μεταθεραπευτικής παρακολούθησης. Επίσης, περιλαμβάνει εβδομαδιαίες ατομικές συνεδρίες με ψυχολόγο, καθώς και εβδομαδιαίες ομαδικές συνεδρίες. Σε κάποιες σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και φαρμακοθεραπεία προκειμένου να αντιμετωπιστούν παράλληλα και κάποιες άλλες ψυχικές διαταραχές.
Συμβουλές προς τους γονείς:
· Φτιάξτε ένα κατάλογο με τους κανόνες χρήσης του διαδικτύου από το παιδί σας,
· Εξετάστε αν το παιδί σας ασχολείται υπερβολικά με το διαδίκτυο και αν δείχνει ισχυρά σημάδια εξάρτησης
· Τοποθετείται τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μπορεί να υπάρχει ο σχετικός έλεγχος
· Αντιληφθείτε ότι η υπερβολική χρήση του διαδικτύου μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα άλλων προβλημάτων του παιδιού, όπως η κατάθλιψη, ο θυμός και η χαμηλή αυτοεκτίμηση
· Μιλήστε στο παιδί για την πορνογραφία στο διαδίκτυο ώστε να το κατευθύνεται σωστά
· Ρωτήστε για τους on-line φίλους και τις δραστηριότητες του στο διαδίκτυο όπως το ρωτάτε και για τις άλλες τους δραστηριότητες
· Ενθαρρύνετε το παιδί να δημιουργεί σχέσεις με συνομήλικα παιδιά και προτρέψτε στις αθλητικές δραστηριότητες, ώστε να μένει λιγότερο σε μια οθόνη υπολογιστή.
ΜΑΝΟΥΣΙΑ ΚΥΠΡΑΙΟΥ
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ -ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Comments